Mazowsze to region o ogromnym potencjale rozwojowym, ale jednocześnie bardzo zróżnicowany wewnętrznie, co musi znaleźć odzwierciedlenie w programach europejskich na lata 2021-2027. Zgodnie z projektem Umowy Partnerstwa w województwie realizowany będzie jeden wspólny program regionalny z budżetem w wysokości 1,6 mld euro. Fundusze Europejskie podzielone zostaną, zgodnie z obowiązującym podziałem statystycznym, na słabiej rozwinięty obszar mazowiecki regionalny oraz lepiej rozwinięty warszawski stołeczny. Dodatkowo, biedniejsza część województwa objęta zostanie programem skierowanym do Polski Wschodniej. O pomocy europejskiej dla Mazowsza rozmawiano podczas konsultacji społecznych projektu Umowy Partnerstwa zorganizowanych 8 lutego przez Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej. Zapraszamy do obejrzenia transmisji z konsultacji oraz zgłaszania uwag do projektu Umowy. Uwagi można zgłaszać już tylko do 22 lutego.
Program Regionalny: Fundusze Europejskie dla Mazowsza 2021-2027
Polska otrzyma ponad 173 mld euro z budżetu Unii Europejskiej na lata 2021-2027 (czyli ponad 750 mld zł). Zgodnie z projektem Umowy Partnerstwa przygotowanej przez Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej, dla województwa mazowieckiego zarezerwowano 1,6 mld euro w ramach „Programu Regionalnego: Fundusze Europejskie dla Mazowsza 2021-2027”. Środki te zostaną rozdysponowane między słabiej rozwinięty obszar mazowiecki regionalny (1,5 mld euro) oraz lepiej rozwinięty obszar warszawski stołeczny (wstępnie planowana kwota wyniesie 111,5 mln euro). Pula programu regionalnego uzupełniona zostanie również o dodatkowe fundusze, które będą w kolejnych miesiącach negocjowane w ramach tzw. kontraktów programowych. Dzięki podziałowi statystycznemu Mazowsze uniknęło zakwalifikowania w całości do kategorii regionów lepiej rozwiniętych w Unii Europejskiej, co łączyłoby się ze znacznym ograniczeniem środków i poziomów dofinansowania projektów.
Program regionalny wspierać będzie realizację celów polityki spójności, do których należą: Bardziej konkurencyjna i inteligentna Europa, Bardziej przyjazna dla środowiska niskoemisyjna Europa, Lepiej połączona Europa, Europa o silniejszym wymiarze społecznym oraz Europa bliżej obywateli.
Oprócz środków z programu regionalnego, Mazowsze otrzyma możliwość korzystania z pomocy z Funduszu Odbudowy oraz programów krajowych z zakresu m.in. infrastruktury i środowiska, badań i wsparcia innowacyjności, rozwoju cyfrowego, rozwoju kapitału ludzkiego, pomocy najbardziej potrzebującym mieszkańcom oraz programu skierowanego do Polski Wschodniej.
Jakie projekty zyskają dofinansowanie w kolejnym okresie?
Samorząd Mazowsza pracuje obecnie nad założeniami programu regionalnego. Wstępnie planowane obszary wsparcia zaprezentowane podczas konsultacji społecznych obejmą inwestycje w obszar badawczo-rozwojowy, wdrażanie e-usług, czy rozwój przedsiębiorczości. Pomoc skierowana zostanie na realizację projektów zwiększających efektywność energetyczną budynków publicznych oraz mieszkalnych. Finansowanie uzyskają działania wspierające kontrolę jakości powietrza. Ogromnym wyzwaniem jest ograniczenie skutków zmian klimatu, dlatego plany obejmują zakup sprzętu do reagowania na klęski żywiołowe, zwiększenie ochrony przeciwpowodziowej, ale też ograniczania skutków suszy poprzez inwestycje w retencję wód opadowych. Nowością w porównaniu do obecnego okresu będzie możliwość finansowania gospodarki wodno-ściekowej, a więc kanalizacja domów mieszkańców, wsparcie oczyszczalni ścieków oraz sieci wodociągowych. Planowane jest dofinansowanie gospodarki odpadami komunalnymi, likwidacji azbestu czy rekultywacji terenów poskładowiskowych. Środki europejskiej przeznaczone zostaną na rozwój zrównoważonej mobilności miejskiej, np. inwestycje w infrastrukturę rowerową, parkingi parkuj i jedź, inteligentne systemy do zarządzania ruchem, ale też
w planach są punkty tankowania samochodów elektrycznych i stacji tankowania samochodów wodorowych. Finansowanie obejmie drogi oraz obwodnice miejskie. Pomoc skierowana zostanie na obszar ochrony zdrowia, w tym programy profilaktyczne, diagnostykę i rehabilitację pacjentów. Na poziomie regionalnym nie zabraknie też dofinansowania rozwoju rynku pracy, działań edukacyjnych oraz sprzyjających włączeniu społecznemu mieszkańców.
Duża szansa dla obszaru Mazowieckiego Regionalnego
Obszar Mazowiecki Regionalny zamieszkuje około 2,3 mln osób, a w jego skład wchodzą 32 powiaty i 244 gminy. Region ten zaliczony został do regionów słabiej rozwiniętych w Unii Europejskiej. Dzięki temu samorządy, przedsiębiorcy, czy organizacje pozarządowe będą mogły liczyć nawet na 85 procent dofinansowania kosztów projektów (dla porównania obecnie poziom ten wynosi 80%). W sumie pula wsparcia dla tego obszaru wyniesie 1,9 mld euro. Będą to środki zarezerwowane w programie regionalnym (1,5 mld euro) oraz programie skierowanym do Polski Wschodniej (418 mln euro).
Niewystarczające wsparcie dla regionu Warszawskiego Stołecznego
Propozycja wsparcia dla Warszawy i okolic wynosi 157 mln euro. Zgodnie z projektem Umowy Partnerstwa 111,5 mln euro rozdysponowane zostanie w ramach programu regionalnego. Pozostała część (45 mln euro) pochodzić będzie z programów krajowych. Tak niewielkie wsparcie utrudni realizację celów polityki spójności, może się również przyczynić się do pogłębiania różnic w rozwoju gospodarczym w przypadku biedniejszych powiatów. Dodatkowo, samorządy i inne podmioty z tego obszaru będą musiały mierzyć się z koniecznością zgromadzenia zdecydowanie większego wkładu własnego na realizację projektów (poziom dofinansowania dla regionu lepiej rozwiniętego może wynieść średnio do 50 procent kosztów projektów), co będzie dodatkowym wyzwaniem. Dlatego podczas konsultacji społecznych Marszałek Adam Struzik postulował zwiększenie przyznanej puli funduszy europejskich oraz możliwość dodatkowego współfinansowania projektów ze środków budżetu państwa.
Region warszawski stołeczny zamieszkiwany przez około 3 mln obywateli obejmuje Warszawę, 9 okolicznych powiatów i w sumie 70 gmin (powiaty: grodziski, legionowski, miński, nowodworski, otwocki, piaseczyński, pruszkowski, warszawski zachodni i wołomiński). Obszar ten jest motorem gospodarki Mazowsza oraz całej Polski, generując ponad 17% PKB kraju. Trzeba jednak pamiętać, że region jest bardzo zróżnicowany pod względem rozwojowym, a wielu jego obszarom bliżej jest do biedniejszej części województwa niż Warszawy. Co więcej, biorąc pod uwagę poziom innowacyjności na tle innych regionów UE warszawski stołeczny wciąż wymaga dużych inwestycji wspierających realizację celu Bardziej Inteligentna Europa (zgodnie z badaniem Regional Innovation Scoreboard realizowanym na zlecenie Komisji Europejskiej region warszawski stołeczny należy do grona umiarkowanych innowatorów i zajmuje 138 pozycję w UE).
O Funduszach Europejskich dla Mazowsza
Mazowsze ma do dyspozycji ponad 8 mld zł z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego 2014-2020 skierowane głównie do samorządów, przedsiębiorców, sektora naukowego i pozarządowego. Szczegółowe informacje o możliwościach pozyskania unijnego dofinansowania dostępne są na stronie www.funduszedlamazowsza.eu.